مردان كوشای سرزمین یزد*
حسین مسرّت
پیش درآمد
ديار يزد در هميشۀ تاريخ، زادگاه انسان‌های سختكوشی بوده است كه در سايۀ صداقت روزی می جويند و در كاسۀ قناعت روزی می خورند.
انسان های جانْ سختی كه از جانْ مايه می‌گذراند تا نام شان در همارۀ تاريخ برفراز و سرفراز باشد.
انسان‌های سرسختی كه ايمانی چون كوه، قدرتی چون پولاد، دلی چون آينه و دستانی به سخاوت آفتاب دارند.
انسان‌های انديشمندی كه پيوسته در فردا زندگی می كنند، ريشه در گذشتۀ پربار تاريخی خود دارند، امروز را تلاش و پاپمردی می كنند، و در انديشۀ آينده، به بنياد كارگاه هايی می پردازند كه عشق و شوق و مردانگی را در بوتۀ تلاش می‌ريزند و حاصلِ آن كه آميزۀ پولاد محبّت است، در دستان مردان توانمندی می گذارند كه با پي‌ريزی صنايع پايه‌ای، ايران مستقل و آزاد را نويد دهند.
يزد را مرواريدى در دل كوير خواندهاند، مرواريدى كه در فراز و نشيب تاريخ پرورده شده، مرواريدى كه در سايه سختكوشى مردانى شكيبا، بزرگ و سرفراز، درخشندگى يافته است.
يزد را الماس كوير خواندهاند، الماسى كه درخشان شده از همّت، پايمردى و رنج انسان هايى است كه در كورۀ تاريخ آبديده شده‌اند. الماسى كه سترگ و عظيم شده از ايثار و جان فشانى مردان كوشا و نجيب كوير است، الماسى كه چشمنواز شده از پشتكار و كوشش زنان سازگار اين ديار است.
****
یکی از گروه هایی که باعث رشد و بالندگی هر جامعه در برابر دیگر جوامع، یا شهرها و یا کشورها می شوند، کوشندگان ، نخبگان ، برگزیدگان، خردمندان و یا به عبارتی مفاخر هر جامعه هستند.
مفاخر، بزرگان هر قومی هستند که به‌واسطۀ کوشش‌های خستگی‌ناپذیر خود در برابر دشواری‌ها، ناملایمات، سختی‌ها و تندی‌ها ایستاده و در کوران این سختی‌ها آبدیده شده‌اند. اینان در حقیقت، برگزیدگانی هستند که درراه رسیدن به آرمان‌های والای انسانی خود از هیچ کوششی فروگذاری نکردند. جنگیدند تا پیروز شدند. جنگ به معنای رفتن درصحنه‌های نبرد مسلحانه نیست؛ جنگ، بر حقّ خود پافشاری کردن است.
برخی می اندیشند که اینان مفاخر به دنیا آمده‌اند و روزی حتماً در زمرۀ بزرگان قرار می گرفتند و منکر تلاش این گونه افراد هستند. هرچند تا اندازه‌ای می‌باید نظر آنان را پذیرفت، زیرا در جوهره (ژن) اینان از ابتدا بزرگی آفریده شده بود. امّا رشد و بالندگی آن‌ها در پناه سختکوشی‌های خودشان بوده است.
در ایران ما نیز مفاخری هستند که نام شان در همۀ دوران بر سر زبان‌ها بوده و خواهد بود. در گسترۀ شهرها و ولایات نیز بزرگانی هستند که تنها در دیار خود شهره‌اند و بدین روی اهالی آنجا به بزرگی او فخر می‌ورزند. برخی از اینان ممکن است در گسترۀ کشوری هم از ناموران باشند؛ ولی در دیار خود ارجمندترند. از این روی شایسته است که فرهنگ مداران هر شهر یا کشور با بهره‌جویی از اندیشۀ بزرگان به شناسایی آنان دست یازند و گام‌هایی درراه ارج گزاری آنان بردارند تا نسل کنونی بداند هیچ گاه و هیچ کس بزرگ مردی‌های آنان را فراموش نخواهد کرد و این خود درسی بزرگ برای اکنونیان و آیندگان است. به ویژه برای نوجوانان و جوانانی که سال‌های آغازین آزمودگی را پشت سر می‌نهند.
یکی از این مفاخر ، حاج محمّد صادق حمّامی، چهرۀ نام آشنای صنعت استان یزد است که در صفحات بعد، خواننده با گزارش زندگی سراسر آموزنده و خواندنی و نیز شرح خدمات او با قلم توانای آقای کاظم دهقانیان آشنا خواهند شد و خواهند دید که در سایۀ تلاش ، کوشش و نهراسیدن از دشواری ها می توان هرمانعی را پشت سر نهاد و به اوج رسید .
*مقدمه بر ویرایش دوم کتاب صادق خود ساخته اثر کاظم دهقانیان.
حسین مسرّت