کاریز یزد

دکتر علی اکبر جعفری ندوشن

مرحوم آذر یزدی که با گشایش های فرهنگی و سیاسی پس از شهریور ۱۳۲۰ از یزد به تهران مهاجرت کرده بود پس از نیم قرن زندگی کتابی در پایتخت که به کتابفروشی، ویراستاری، کتاب خوانی و کتاب نویسی گذشته بود و در حالی که همه درآمد خویش را بر سر خرید کتاب و کتابخوانی نهاده بود در اوایل دهه هفتاد به شهر آبا و اجدادی خود بازگشت تا پس از عمری خانه بدوشی در تهران، سال‌های کهولت و ناتوانی را در خانه پدری به آرامش بگذراند.

او که زن و فرزندی نداشت در شهر خود نیز بستگان نزدیکی نیافت که به اتکای آنها دشواری پیری را بر خود هموار کند و از این رو پس از مدتی از دلتنگ از غریبگی در وطن خویش، میل رجعت به تهران را زمزمه می کرد که برخی از اهالی فرهنگ یزد به دیدارش شتافتند و او را چون بچه های خوب قصه های خوبش در کنف توجه و حمایت خود گرفتند.

دوست ساعی و فرهنگ یارمان؛ حسین مسرت سلسله جنبان این توجه و مراقبت از آذر یزدی شد و یاران همدل خود را همچون استاد محمود رهبران و پیام شمس الدینی برای سرکشی و دستگیری از پیرمرد تنها، با خود همراه کرد تا فرزندوار پدر پیر قصه گوی شهر را از عزلت و انزوا برهانند.

آنها کم کم توجه مسئولان فرهنگی شهر را نیز در تکریم و بزرگداشت نویسنده نامدار کودکان برانگیختند و به همت میرزامحمد کاظمینی مدیرکل وقت فرهنگ و ارشاد و اسدالله شکرانه مدیر کانون پرورش فکری پس از سالها بی خانمانی، خانه پدری آذر یزدی بازسازی و به امکاناتی تجهیز شد تا اسباب آسایش و فراغت خاطر پیرمرد فراهم شود و سپس با برپایی مراسم نکوداشت آبرومندی که با حضور دکتر اسلامی ندوشن نویسنده صاحب نام و دوست نوجوانی آذر یزدی و دکتر حسن حبیبی معاون اول وقت رئیس جمهور همراه بود کوشیدند زمینه معرفی و تجلیل از مقام علمی و فرهنگی آن پیرقصه گو را بعنوان پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران فراهم کنند.

این عکس که امروز به دستم رسید یاد رفتگان بی بازگشتی که در آن حضور دارند و ماندگان تاثیرگذار آن وقایع خوب فرهنگی را زنده کرد. خواستم از بانیان آن که سالهاست بعنوان فرهنگ یاوران موثر این دیار شناخته می شوند، قدرشناسی کنم. مدیران فرهنگی این شهر از آن پس نیز در همیاری این یاوران فرهنگی منشا اتفاقات شکوهمند فرهنگی و هنری بودند که در این میان علی غیاثی ندوشن نامبردار تر است و عمرش دراز باد.

اما آذر یزدی و آثارش نیز سرمایه نمادین فرهنگی یزد است و همچنان قابلیت آفرینش های فرهنگی گوناگون در ساحت فرهنگ‌ و هنر این شهر را دارد. بازخوانی و بازآفرینی میراث او می تواند به رویدادهای فرهنگی موثری بیانجامد.

*پیج دکتر علی اکبر جعفری ندوشن.